TESPİTLER

Yönetim Planı kapsamındaki çalışmalar literatür ve arşiv araştırmaları ve saha tespit çalışmaları olmak üzere iki grupta yürütülmüştür. Kaynakça araştırmaları kapsamında alanın ve yakın çevresinin tarihsel gelişimi, arkeolojik ve mimari özellikleri ve doğal çevreye ilişkin araştırmalar yapılmıştır. İlgili kurumlarda yürütülen arşiv araştırmaları ile alanın yasal ve idari durumu, sit kararları, mülkiyet durumu, bugüne kadar yapılmış koruma ve planlama çalışmalarına ilişkin bilgiler derlenmiştir. 2006 ve 2008 yıllarında yürütülen saha tespit çalışmaları ile eser ve/veya yerlerin mimari özelliklerine ilişkin belgeleme ve durum tespit çalışmaları yapılmıştır.

Saha tespit çalışmaları mimar, koruma uzmanı, arkeolog, sanat tarihçisi, şehir plancısı 8katılımcı planlama) olan ve yaklaşık 3 veya 5 kişiden oluşan üç grup tarafından yapılmıştır. Çalışmalarda alan ve yakın çevresine ilişkin sorunlar, değerler ve potansiyeller tespit edilmiştir. Aynı zamanda Sosyal Planlama Çalışma Grubu tarafından farklı paydaş toplantılarında elde edilen sonuçlar, yönetim planı hazırlık sürecinde elde edilen verilere dahil edilerek birlikte değerlendirilmiştir. Bu çalışma kapsamında uygulamaya esas olacak bilgi ve belgeler, 1/5000 ölçekli kadastral haritalarla, 2010 tarihli Adıyaman İl Özel İdaresi tarafından yaptırılan 1/5000 ölçekli harita paftaları kullanılarak gerçekleştirilmiş, sonuç değerlendime ve öneriler 2010 tarihli bu haritalara aktarılmıştır.

Tüm tespit ve değerlendirmelere ilişkin farklı ekiplerce yapılan çalışma ve raporlar, çalışma ekibinde yer alan beş kişinin raportörlüğünde derlenerek, Adıyaman il sınırları içindeki 15 yere ait Yönetim Planı tespit raporları hazırlanmıştır.

Çalışma alanı kapsamındaki 15 yere ait raporlar (1. Ara Rapor) alanda yapılan aşağıdaki tespitleri içermektedir:

1. Konum, genel özellikler (idari, coğrafi, ekonomik, demografik vb özellikler), ulaşım ve yol durumu

2. Doğal çevre

3. Yapılı çevre

4. Yer adları sözlüğü / dizini

5. Mülkiyet durumu

6. Mevcut kullanım ve kullanıcılar

7. Paydaşlar

8. Altyapı

9. Sunum ve peyzaj elemanları

10. Araştırılmışlık düzeyi

11. Tarih ve bağlam

12. Sosyal tarih

13. Koruma – planlama tarihi

14. İdari statü

15. Sorumlu / yetkili kişi / kurumlar

16. Güvenlik

17. İzleme

18. Ek Belgeler (Kurul kararları, tescil fişleri, görsel malzeme vb. belgeleri/bilgileri)

Raporlar Kasım 2010’da Kültür ve Turizm Bakanlığına teslim edilmiştir.

DEĞERLENDİRME

Yönetim Planı çalışmalarının bu bölümünde alanda 2006 ve 2008 yıllarında yapılmış olan tespit çalışmaları değerlendirilmiş ve bu çalışmaların sonuçlarına göre 15 ayrı yerde gerçekleştirilecek olan adımlar kararlaştırılmıştır. Çalışma aşağıdaki ana başlıklar ve içerikler çerçevesinde ele alınmıştır:

1. Yerin Anlamı, Önemi, Değerleri

• Arşiv, ekolojik özellikler, sözlü tarih vb kültürel miras öğelerinin yerin önemine/anlamına sağladığı katkı
• Yerin bugün içinde yaşayanlar için değeri
• Yerin sosyal değeri/anlamı, kim için olduğu
• Mevcut kullanım, eğitim, eğlenme, vb gibi başka değerleri
• Yerin ekonomik, belge, tarihi, arkeolojik vb değerleri
• Yer korunmuş ise, nedeni, anlamı
• Yerin anlamının önemli olaylar, gruplar ve/veya kişilerle ilişkisi
• Yerin farklı parçalarının bütüne sağladığı katkı
• Yerin önem ve anlamına zarar veren ögeler

Ayrıca çalışılan her alan/anıt farklı özellikler içerdiği için farklı değerler (ve dolayısıyla farklı alt başlıklar) kapsamında değerlendirilmiştir. .

2. Sorunlar

3. Potansiyeller

4. SWOT Analizi (Güçlü yanlar, zayıf yanlar, fırsatlar, tehditler)

Bu çalışmada yerin, mevcut durumunda diğer alanlarla kıyaslandığında daha üstün olduğu konular, zayıflıkları (maddi kaynak eksikliği, insan gücü yetersizliği, fiziksel bozulma vb), potansiyelleri göz önüne alınarak yerin sürdürülebilir gelişmesine katkıda bulunabilecek, korunmasını sağlayabilecek ve birer fırsat olarak değerlendirilebilecek unsurlar ve yerin gelişmesini, korunmasını veya kullanılmasını engelleyebilecek ne tür engeller/tehditler (yetersiz koruma statüsü, güvenlik eksikliği, bakım yetersizliği, maddi kaynak sorunu, vandalizm vb) olduğu araştırılmıştır.

5. Vizyon ve Hedefler / Politikalar / Temel Strateji Alanları / Stratejiler/ Projeler

Bu başlık altında çalışılan alan veya anıta göre koruma dışında başka konulardaki (eğitim, yerel kalkınma vb) vizyon/hedefler öngörülmüştür. Tüm alan veya anıtlar koruma, kullanım ve turizm/sunum/tanıtım yönlerinden ele alınarak çalışılmıştır. Çalışmada ara başlıklar aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

5.1. Vizyon ve Hedef

5.2. Tarif edilen vizyona ulaşmak için izlenecek politikalar

5.3. Temel Strateji Alanları

5.4. Stratejiler, Projeler, Proje Hedefleri

Yukarıda tarif edilen temel strateji amaçlarına ulaşabilmek için strateji tabloları üretilmiş, projeler ve proje hedefleri tarif edilmiştir. Temel strateji alanları 3 sınıfta ele alınmıştır bunlar:

Temel Strateji Alanı I. Tarihi/Kültürel/Doğal Koruma ve Bakım

Temel Strateji Alanı II. Kültürel Turizm Odaklı Kalkınma

Temel Strateji Alanı III. Diğer Ekonomik Alanlarda Gelişim

6. Öncelikli Stratejik Müdahale Alanları. Burada tarif edilen vizyona ve stratejilere ulaşmak için öncelikli olarak hangi projelerin uygulamaya geçirilmesi gerektiği, turistik hizmetler ve gelir kaynaklarının çeşitlendirilmesi amacıyla yapılması gerekenler önerilmiştir.

Değerlendirme çalışmasının sonuçları Aralık 2010 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanlığına teslim edilmiştir.

Yönetim Planı Kararları ve Alt Projeler

Yönetim Alanında Gerçekleştirilecek Farklı Nitelikteki Projelerin Tanımlanması

1. Giriş: KNYP Gerekçesi

Kommagene Nemrut Yönetim Planı (KNYP) coğrafi, doğal, tarihi, kültürel, sosyal bütünlüğü korumayı ve sürdürmeyi ilke olarak benimseyen; korumayı Nemrut’tan başlayan bir bölgesel olgu olarak tarif eden, korumayı yerelin ve yerel toplumun gelişim sürecinin bir parçası olarak gören bir anlayışla ve sürece katkı verecek olan tüm paydaşların katılımıyla hazırlanmıştır.

KNYP Nemrut Dağı Tümülüsü ile birlikte 15 ayrı alt alanı kapsayan bütüncül bir plan olup, kapsadığı coğrafyanın antik dönemdeki Kommagene Krallığı ile sınırlarının büyük oranda örtüşmesi, öte yandan bu sınırlar içinde bu aşamada sunumu öngörülen 15 eser ve alanın büyük kısmının Kommagene Krallığı döneminde de kullanılmış olması ve Kommagene’nin sadece Anadoluya özgü bir uygarlık olması nedenleriyle, hazırlanan yönetim planının adı da Kommagene’ye atfen belirlenmiştir.

KNYP, korumayı sadece fiziksel değil, sosyal, toplumsal ve ekonomik bir olgu olarak ele alan bir anlayışla hazırlanmış; korumada sürekliliği sağlayacak toplumsal kapasiteyi ortaya çıkararak, geliştirmeyi ve ekonomik açıdan sürdürmeyi amaçlamıştır. Dolayısıyla toplumsal güçlenme ihtiyacı, örgütlenme yeteneklerinin gelişmesi, kurumsallaşma, yerel üretim olanaklarının geliştirilmesi, üretim ve korumanın bir istihdam alanına dönüşmesi gibi konularda yerel/toplumsal gelişmeyi sağlamaya yönelik tanım ve projeleri üretmeyi amaçlamıştır.

2. KNYP Vizyon, Ana Strateji Alanları ve Alan Sınırları

Yukarıdaki gerekçeler doğrultusunda, KNYP’nın vizyonu, kültürel turizm aracılığı ile koruma, değer kazandırma, geliştirme ve sürdürülebilir kalkınma olarak tanımlanmıştır:

KNYP içinde yer alan 15 yer ile ilgili olarak yapılan ayrıntılı tespit ve değerlendirmelerle, mülkiyete ilişkin ayrıntılı tespitlere dayanarak, bu yerlerdeki tescilli kültür varlıkları ile ilgili sit alanı sınırlarına ilişkin yeni öneriler geliştirilmiş ve bu sınırlar 2010 yılında tamamlanan 1/5000 ve 1/1000 ölçekli halihazır haritalara işlenmiştir.

Söz konusu 15 yere ait Sit Alanı ve Etkileşim Geçiş Sahası sınırları belirlenerek 1/5000 ölçekli haritalarda gösterilmiştir. Tüm Kommagene Nemrut Yönetim Planı sınırlarını içeren harita ise 1/100.000 ölçeklidir. KNYP içinde yer alması öngörülen her yerle ilgili yapılan ayrıntılı tespitlere göre önerilen / revize edilen ya da sadece yeni temin edilen 1/500-1/1000 ölçekli haritalara işlenen sit alanı / etkileşim geçiş sahası ya da Bağlantı noktalarına ilişkin açıklamalar ise ilgili haritanın yanında kısaca sunulmuştır.

3. KNYP Alt Projelerin tanımı ve Eylem Planı “Senaryosu”

Mekansal açıdan ayrı olmakla birlikte KNYP kapsamında bir bütün olarak yönetimi öngörülen ve yukarıda sınırları çizilen 15 yer için belirlenen vizyon ve stratejileri hayata geçirebilmek üzere tanımlanan projeler temel olarak 3 grupta toplanır:

a. Tüm alanda uygulanacak projeler,

b. Alt-bölge ölçeğinde ele alınarak geliştirlecek projeler ve

c. Yere / yerele özgü projelerdir.

Tanımlanan tüm projeler yerleşim ve strateji ilişkisi gözetilerek tablolaştırılmış, ve KNYP için 5/10/20 yıllık olmak üzere I., II. ve III. dönemler belirlenmiştir. Bu tanımlamaya göre: I. Dönem: 2011-2015; II. Dönem: 2016-2020 ve III. Dönem: 2021-2030 yıllarını kapsamaktadır.

Mevzuata göre her 5 yılda bir güncellenecek olan KNYP kapsamında ilk 5 yıllık dönemde gerçekleştirilmesi öngörülen projeler belirlenmiş ve hazırlanan KNYP Eylem Planı Senaryosu’na göre bu projeler ayrıntılı olarak tanımlanmıştır.

Pratikte KNYP’nın öngördüğü bütüncül Eylem Planı Senaryosu’nun gerçekleşmesi için tüm projelerin 2030 yılına kadar tamamlanması öngörülse de, özellikle dönüştürücü gücü yüksek projelerin (sunuma yönelik Çevre Düzenleme ve Restorasyon Projeleri gibi) ilk dönemde tamamlanması ya da bunlara ilk dönem sonuna kadar başlanması planlanmıştır.

KNYP Eylem Planı “Senaryosu”

KNYA eylem planı kapsamında gelecek ilk 5 yılda uygulanması öngörülen projeler bir senaryo kapsamında sunulmaktadır. Bu senaryonun mekansal kurgusu bir ‘koruma-gelişim yol haritası’ olarak belirlenmiştir. Bu yol haritası KNYA’da öncelikli olarak korunacak ve geliştirilecek kültürel varlıkları ve yerleşimleri içerir.

Koruma-gelişim yol haritası, KNYA’nın diğer Dünya Miras Alanları ile karşılaştırıldığında gözlemlenen oldukça düşük ziyaretçi sayısı sorununu, Fırat’ın antik dönemdeki ‘doğuyla batıyı, doğayla yapıyı, yerelle dünyayı Nemrut’la buluşturan Kommagene’nin izini sürme’ misyonu ile birlikte ele almaktadır. Böylece, Nemrut ve Adıyaman’daki diğer kültürel varlıklarını ve yerleşimleri de içine alan, özel bir destinasyon senaryosu benimsemektedir.

Bu projenin sonucuna göre bu güzergahın başka alan ve eserleri de içerecek şekilde genişletilerek geliştirilmesi (Adıyaman’da ve/veya yakın çevredeki illerde, örneğin Kommagene’nin yayıldığı Gaziantep’teki Zeugma ve Dülük/Döliche gibi yerleşemeleri de kapsayacak şekilde, diğer önemli kültür varlıkları ve alanlar da KNYP sınırları genişletilerek kapsam dahiline alınması) mümkündür.

Alt Projelerin tanımı

Yukarıda tanımlanan KNYP Eylem Planı Senaryosuna göre alan için geliştirilen projelerden ilk 5 yılda gerçekleştirilmesi öngörülen öncelikli projeler, Proje tanımları ve sonrasında, uygulama ve izlemede kullanılması öngörülen, projelerin her biri için ayrı hazırlanmış olan Proje Takip Formu kullanılarak tanımlanmıştır: Bu formda:

1) Proje bilgileri,

2) Projenin hedefleri ve hedeflere uygunluğu izlemeye yönelik tanımlar,

3) Proje uygulamasına ilişkin süreçler, yaklaşık maliyet ve öngörülen başlangıç ve bitiş süreleri ile projenin gerçekleşmemesi ya da başarısız olması durumunda bunu saptamaya yönelik tedbirler

4) Faaliyetlerin uygulanmasına yönelik güçlükler ve/veya uygulanamama nedenleri

yer alır.

Bu projelerin Adıyaman ili genelindeki mekansal dağılımını gösteren, 1/100.000 ölçekli harita üzerine işlenmiş Kommagene Nemrut Yönetim Planı -Mekansal Strateji ve Eylem Planı ise ayrı bir pafta olarak teslim edilmiştir.

Ayrıca KNYP kapsamında her türlü belgeleme, restorasyon ve çevre düzenleme projeleri gibi kültürel varlıklarla ilgili projeler ve şartnameleri, Proje Takip Form’ları, bu projelerle ilgili ODTÜ ekibinin öngörü ve değerlendirmelerini içeren proje ve yere özel geliştirdiği tanım ve kriterler, ileride ilgili kurumca kullanılacak olan teknik ihale dökümanları gibi belgeler de ‘Ekler’ olarak hazırlanmış ve teslim edilmiştir.

4. Projelere İlişkin İşletme ve Yönetim Modeli

‘Kommagene-Nemrut Yönetim Planı – Alan Yönetimi Projesi’nin temel amacı Kommagene-Nemrut Yönetim Planı’nı (KNYP) tüm Adıyaman İli iddia sahiplerinin uygulamasına, izlemesine ve değerlendirmesine imkan veren katılımlı bir yönetim mekanizmasının oluşturulmasıdır.

Projenin Yasal/Bağlamsal Gerekçesi: KNYP kapsamında görev alacak tüm aktörler kültür varlıkları mevzuatında tanımlandığı şekilde belirlenmiştir. Buna göre Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından bir Alan Başkanı atanması, alan başkanı ile çalışacak ekibin belirlenmesi ve alan yönetimi ile ilgili olarak mevzuatta tanımlanan Eşgüdüm ve Denetleme Kurulu ve Danışma Kurulu‘nun oluşturulması gerekmektedir.

Yine aynı yasaya dayanarak Adıyaman İl Özel İdaresi bünyesinde, kültür varlıklarının korunmasına yönelik rölöve, restitüsyon, restorasyon projelerini hazırlayacak ve uygulayacak bir Proje Bürosu ile sertifikalı usta yetiştirecek bir Eğitim Birimi‘nin kurulması öngörülmektedir.

Ayrıca, yerelde il genelinde Ekim 2010 tarihinde yapılan strateji/eylem planı üretme amacıyla düzenlenmiş katılımlı çalıştaylarda tüm yerel yöneticilerle birlikte STK temsilcilerinin de katılımıyla Eşgüdüm ve Denetleme Kurulu’na temel oluşturacak, izleme/değerlendirme ve proje planlama/uygulama hedefleri olan ve yasal yaptırımlara temel olacak katılımlı bir platform kurulması kararlaştırılmıştır.

Alan Yönetim Yapısının Ana Organları: Kommagene-Nemrut Alan Yönetim Yapısı üç temel organdan oluşmaktadır. KTB’nın yerel birimi olarak Adıyaman Valiliğine bağlı Kommagene Nemrut Alan Yönetimi Birimi (KN-AYB), Adıyaman İl Özel İdaresi Proje ve Eğitim Birimi (A-PEB) ve Adıyaman il/ilçe temsilcilerinden oluşacak Adıyaman Katılımlı Platform (A-KP).

5. Çalışma Programı

KNYP’de temelde üç alt grupta tanımlanan çok sayıda projenin 20 yıllık vadede gerçekleşmesi öngörülmektedir. Öncelik, eylem planındaki senaryoyu gerçekleştirmeye yönelik faaliyetlere verilmiş ve diğer projeler 5, 10, 20 yıllık olmak üzere üç döneme ayrılmıştır. Dönemlerin yıllara göre dağılımı şu şekilde öngörülmüştür:

· Dönem 1: 2011-2015

· Dönem 2: 2016-2020

· Dönem 3: 2021-2030

Projelerin öncelikleri birbirleri ile ilişkileri ve olabildiğince erken dönemde alanda gözle görünür sonuçlar almaya yönelik şekilde etkileme güçleri ve çarpan etkileri gözetilerek belirlenmiştir.

KNYP’nin 20 yıllık Çalışma Programı içinde ilk 5 yılda uygulanması beklenen proje sayısı 134’dür.

KNYP kapsamında KNKGP Ekibince tanımlanan ilk 5 yıllık projelerin sayısı

Tüm Alana Özgü Projeler		19
Alt Bölge Projeleri		12
Yerele Özgü Projeler (Toplam)	103	103
1. Nemrut Dağı Tümülüsü	15
2. Arsemia Arkeolojik Alanı	3
3. Yeni Kale (Eski Kahta)	11
4. Karakuş Tümülüsü	3
5. Cendere Köprüsü	5
6. Derik Kutsal Alanı	6
7. Perre (Pirin) Nekropolü	8
8. Haydaran Arkeolojik Alanı	9
9. Palanlı Mağarası Alanı	6
10. Adıyaman Merkez: Tuzhanı ve Otrakçı Pazarı	8
11. Turuş Kaya Mezarları	3
12. Atmalı Kaya Mezarları	7
13. Eski Besni	4
14. Sofraz Tümülüsleri	8
15. Kızılin Köprüsü	7
Genel Toplam		134
Eylem Planı KN-AYB tarafından ilk 5 yılda hazırlanacak ve uygulanacak proje sayısı :20		-20
KNKGP ekibince hazırlanan Toplam Proje Sayısı		114

Bu bağlamda Nemrut Dağı Tümülüsü ile Yeni Kale gibi ciddi yapısal sorunları olan ve uygulamaya yönelik restorasyon projeleri temin edilmiş yapılardan başlanması, buna paralel olarak ise yine tamamlanma aşamasında olan çevre düzenleme projelerinin öncelikle uygulanması planlanmıştır.

Öte yandan çarpan etkisi çok yüksek olan çevre düzenleme projelerinin temini ve uygulanmasına ilişkin projelerin KNYP’nın ilk 5 yıllık dönemde gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. Çevre düzenleme projeleri tekil projeler olarak ele alınmamış, özellikle Kültür Köyü projeleri ile birleştirilerek, bu yerleşmelerde bir yandan yerelde farkındalığın, diğer yandan da gelen turist sayısının kısa erimde artırılması amaçlanmıştır.

Daha sonraki sırada yine istihdam sağlamaya yönelik tarım ve hayvancılık projeleri yer alır. Pek çok yerel tadın üretildiği alanda, bu tür ürünlerin çeşitliliğinin artırılması, doğru pazarlanma ve satış olanaklarının geliştirilmesi ile yerelde üretimin artırılması, dolayısıyla istihdam yaratılması hedeflenmiştir. Böylece sadece turizme yönelik bir gelişme ile değil; yerel üretimi ve buna bağlı alanları (paketleme, sunum, pazarlama vb) destekleyerek, bir yandan yerel özelliklerin ve tadların korunması ve sürekliliğinin sağlanması, diğer yandan da dengeli bir gelişme öngörülmüştür.

KNYP’de yer alan tüm alanlar için öncelikli olarak uygulanması gereken projelerden biri de eğitim ve izleme faaliyetleridir. Gerek turizme yönelik hizmet ve üretim gerekse koruma ve farkındalık yaratılması için bu projeler önceliklidir. Nemrut Dağı Tümülüsü örneğinde olduğu gibi pek çok konuda tanımlanan hizmet ve uygulamalar için eğitilmiş işgücüne gereksinim vardır. Bu projelerle alanda hizmet verecek alan kılavuzları, Hizmet evlerinde ve veya turizm sektöründe çalışacak kişilere genel turizm eğitimleri verilirken; taş koruma uygulamaları gibi daha özelleşen alanlarda eğitilmiş teknik personelle birlikte çalışarak, en az 5 yıla yayılan restorasyon uygulamaları sırasında alanın izlenmesi de sağlanacaktır.

Bu çerçevede ilk 5 yıllık süreçte tanımlanması ve uygulanması öngörülen toplan 134 projenin 114 tanesi tanımlanmış ve eylem planları hazırlanmıştır. Bazı projelerde eylem planlarının da ötesine geçerek projeye ilişkin ana yaklaşım belirlenmesi, ön tasarım kararları, ya da hizmet alım şartnamesi gibi işin niteliğini doğrudan etkileyecek konularda da ayrıntılı dökümanlar hazırlanmış ve Proje Takip Formları ekinde sunulmuştur.

KNYP kapsamında tanımlanan ve ilk 5 yılda tamamlanması beklenen ve ODTÜ-KNKGP ekibince ayrıntısı tanımlanan 114 projenin yaklaşık bedeli tespit edilmiş ve bu toplamın elde edilebileceği çeşitli kaynaklar öngörülmüştür.

6. İzleme, Değerlendirme ve Eğitim Süreçlerinin Tanımlanması

KNYP alanında, plan uygulama sürecinin izlenmesi ve değerlendirilmesi için çeşitli düzeylerde, her düzeyin niteliğine özgü farklı süreçlerden oluşan bir İzleme/Değerlendirme (İ/D) mekanizması önerilmiştir.

KNYP’nin gerçekleşmesi ve sürdürülmesi için izleme ve değerlendirme mekanizmasının uygulama süreci ile bütünleştirilmesi gerekmektedir.

Izleme ve değerlendirme sürecinde uygulamada yaşanılan sorunlar doğrultusunda gelecekteki kararlara rehberlik edebilecek dersler çıkarılacak ve yeni hedef ve faaliyetler tanımlanacaktır. Böylece bir yandan her projenin gerçekleşme düzeyi belirlenirken diğer yandan da bir sonraki Yönetim Planı’nın hazırlanması aşamasında kullanılacak deneyim sağlanacaktır.

KNYP’na ait tüm projeler Ocak 2011’de Kültür ve Turizm Bakanlığına teslim edilmiş, KTB’nca talep edilen revizyonlar ise 2012 yılında tamamlanmıştır. Bu aşamadan sonra, KNYP’yi oluşturan 15 sit alanı ile ilgili güncellenen sınırları gösteren tüm sayısal haritalar tek tek Şanlıurfa Koruma Kurulu’nca onaylanmış; daha sonra KNYP sınırları Bakanlık makamının onayına sunulmuştur (7.06.2013/111983). Ardından, KNYP ile tüm belgeler ve KTB tarafından onaylanan sınırlar, tüm kurumlara ve paydaşlara resmi kanaldan iletilerek, önerileri ve uygun görüşleri alınmıştır (29.11.2013/ 228166).

Bu süreçte bir yandan da KTB’nca önce Alan Başkanı atanmış (28.06.2013), daha sonra ise Danışma Kurulu (12.09.2013/177636) ve Eşgüdüm ve Denetleme Kurulu (20.04.2014/97829) oluşturulmuştur. 2014 yılında ise KNYP önce Danışma Kurulu (29.04.2014) ve daha sonra da Eşgüdüm ve Denetleme Kurulu’nca incelenerek, 25.06.2014 tarihli toplantıda kabul edilmiştir.

Böylece Haziran 2014 yılında Kommagene Nemrut Yönetim Planı (CNMP) yürürlüğe girmiştir. ODTÜ CNCDP Ekibi olarak biz Kommagene Nemrut Koruma Geliştirme Programı (CNCDP) bir bütün olarak tamamlanmış olduğunu duyurmaktan gurur duyuyoruz.

CNMP Senaryosu ve CNCDP kapsamında yürütülen çalışmalar hakkında daha fazla bilgi için, aşağıdaki yayınlara bakınız:

ŞAHİN GÜÇHAN, N., 2014. “Conservation of relationship between “place” and “context”: Commagene Nemrut Conservation Development Programme”, Heritage in Context, DAI & KOÇ University, İstanbul, in print. (PDF)
ŞAHİN GÜÇHAN, N., 2013. “Nemrut Dağ” in: Unesco World Heritage in Turkey, Eds: G. Çulcuoğlu, Y. Erkan, Ö. Karakul, UNESCO & Turkish National Commission for UNESCO, Grafiker LtD., Ankara, pp:128-159. (PDF)